انسان شناسی اسلامی بر این باور است که آنان که دچار هراس نمی شوند،
دستخوش اضطراب نیز نمی گردند و
کسانی که دل به خدا داده اند دچار هراس نمی شوند.
یکی از چیزهایی که همه ی انسان ها در هر زمان و برهه ای به دنبال آن بوده و هستند،
گوهر گران سنگ و حیات بخشی به نام "آرامش" است
که هر کسی در هر شرایطی در پی آن است.
آرامش، از خواسته های اساسی قلبی همه ما انسان ها از هر مرام و آیینی است.
امروزه به خاطر مشغله ها و تزاحمات زندگی حالت مقابل آرامش خاطر
و اطمینان
نفسانی، یعنی "نگرانی و اضطراب"
دامنگیر زندگی خیلی از مردم شده است.
یادمان باشد که اضطراب و دغدغه خاطر، گاهی اوقات منفی نبوده و می تواند مثبت باشند.
تفاوت میان دو گونه اضطراب مثبت و منفی، این است که اضطراب از نوع اول،
انگیزه
روی آوردن به کار و تلاش است و این نگرانی، نیرو بخش و کار آمد می باشد،
اما نوع دوم عامل اختلال در توانمندی های روحی، جسمی و باعث کاهش
توانایی های فکری و جسمی است.
اضطراب از نوع اول، تنظیم کننده عوامل موفقیت آدمی است،
ولی اضطراب از نوع دوم، بر هم زننده هماهنگی و نظم حاکم میان عوامل پیش برنده است.
آسایش یا آرامش؟
خیلی اوقات هم ما آدم ها آسایش را جایگزین آرامش در زندگی کرده ایم و
این در حالی است که خداوند در آیه 21 سوره روم فرموده‌اند:
وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ
أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا
وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً
وَرَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ:
و از
نشانههاى او اینکه از [نوع] خودتان همسرانى براى شما آفرید تا
بدان‌ها آرام گیرید و میانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در
این [نعمت] براى مردمى که
مىاندیشند قطعا نشانه هایى است»
لذا هدف از ازدواج، تشکیل خانواده قرآنی بوده است.
یادمان نرود که برای زندگی سالم هم به آسایش نیاز داریم و
هم به آرامش که البته داشتن آرامش بر آسایش می تواند غلبه داشته باشد.
تفاوت میان دو گونه اضطراب مثبت و منفی،
این است که اضطراب از نوع اول، انگیزه روی آوردن به کار و
تلاش است و این نگرانی، نیرو بخش و کار آمد می باشد،
اما نوع دوم عامل اختلال در توانمندی های روحی، جسمی و
باعث کاهش توانایی های فکری و جسمی است.
راهکاری برای ایجاد آرامش
راهکار ایجاد آرامش، استفاده از قرآن و سبک زندگی اسلامی است.
به بیانی دیگر قرآن کریم،
اوّلین قدم و اوّلین راهکار برای رسیدن به آرامش داشتن یک خانواده خوب و همسر می داند.
در فرهنگ قرآن، هدف اصلی از ازدواج رسیدن به آرامش روان و
آسایش خاطر، پیمودن طریق رشد، نیل به کمال انسانی و تقرب به ذات حقّ است.
(افروز، غلامعلی، همسران برتر، ص 24)
و این بدست نمی آید مگر از طریق انتخاب درست و در دامن همسران برتر.
نه با ازدواج گریزی می توان به آسایش و آرامش دست یافت و
نه با ازدواج های نابرابر و طلاق های متعدد و متنوع. (حقوق نظام خانواده، اثر علی قائمی)
قرآن شریف می فرماید:
هوَ الّذی خَلقکم مِن نفسٍ واحدةٍ جَعَلَ مِنها زوجها لِیَسکُن اِلیها...(اعراف/189)
یعنی «او خدایی است که (همه و) شما را از یک فرد آفرید. و
همسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا در کنا او بیاساید.»
یاد خدا آرامش می دهد
قرآن شریف، آرامش و آسایش را در گرو نام و یاد خداوند مهر گستر قرار داده است.
می فرماید: اَلا بذکرِ الله تَطمَئِنُّ القلوب(رعد/28)
یعنی «آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل ها آرامش می یابد.»
این
نکته بر سراسر زندگی سایه افکنده است. فرد، خانواده و
جامعه در صورتی می توانند به آرامش و آسایش دسترسی پیدا کنند که نام و یاد خدا بر آن حاکم باشد.
آرامش روان از بزرگترین موهبت های الهی است.
(افروز، غلامعلی، همسران برتر، همان) که فقط در سایه نام و یاد الهی باید آن را جستجو کرد.
اضطراب، استرس، عصبانیّت،
لاابالی گری، شهوت پرستی،
پایمال کردن حقوق انسان ها و بسیاری از نباید های اخلاقی، چیزی نیست که با دارو درمان یابد.
تنها در پرتو ایمان، باید از آن ها پیشگیری و یا درمان کرد.
قرآن شریف می فرماید: «و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت) و تنگی خواهد داشت.
و روز قیامت، او را نابینا محشور می کنیم.» (طه/124)
ابلیس همواره می کوشد تا مومنان را افسرده خاطر و دچار اضطراب کند و از یاد خدا غافل نماید
عوامل اضطراب را دور بریزیم
ناامیدی، پدید آورنده غم و اضطراب است
امام علی (علیه السلام) می فرماید: آنگاه که ناامیدی بر دل غالب شود،
تاسف، همراه نگرانی آدمی را از پا در می آورد.
وسوسه های شیطانی
ابلیس دشمن آدمی است و همواره با شیوه های مختلف،
درصدد اذیت و آزار انسان هاست. یکی از جلوه های زیان رسانی ابلیس،
ایجاد اضطراب در دل مومنان است.
خداوند متعال در قرآن کریم به این موضوع اشاره نموده است:
ابلیس همواره می کوشد تا مومنان را افسرده خاطر و دچار اضطراب کند و
از یاد خدا غافل نماید. (سوره مجادله، آیه 10)
اری....خدایا هر کس که تو را دارد...چه کم دارد؟؟
و هر کس که تو را ندارد...چه دارد؟؟
آرامش، اسم مصدر از آرمیدن است،
و در برابر اضطراب و دلهره به کار می‌رود و
به حالت و صفت روانی و قلبی خاص
(آسودگی خاطر، ثبات و طمأنینه) گفته میشود.
1. ازدیاد ایمان
1. اعطای آرامش و اطمینان از سوی خدا به مؤمنان، زمینه فزونی ایمان آنان:
هو الذی أنزل السکینة فی قلوب المؤمنین لیزدادوا إیمنا مع إیمنهم.... فتح (48) 4
2. اقرار به توحید
2. اعتراف صریح اصحاب کهف به توحید ربوبی در برابر دقیانوس،
به دنبال آرامش بخشیدن خدا به‌آنان:
و ربطنا علی قلوبهم إذ قاموا فقالوا ربّنا ربّ السموت و الأرض.... کهف (18) 4
3. حفظ اسرار
3. اعطای آرامش قلب به مادر موسی (علیه السلام) عامل حفظ اسرار ازسوی او:
و أصبح فؤاد أمّ موسی فرغا إن کادت لتبدی به لو لا أن ربطنا علی قلبها.... قصص (28)10
4. رضایت از خدا
4. قلب‌های آرام یافته با یاد و وعده‌های خدا، خشنود از او:
یأیّتها النفس المطمئنّة *
ارجعی إلی ربّک راضیة مرضیّة * فادخلی فی عبدی * وادخلی جنّتی. فجر (89) 7-30
5. رضایت خدا
5. قلب‌های آرام گرفته با یاد و وعده‌های خدا، برخوردار از رضایت او:
یأیّتها النفس المطمئنّة * ارجعی إلی ربّک راضیة مرضیّة *
فادخلی فی عبدی * وادخلی جنّتی. فجر (89) 7-30
خداوند، بازگرداننده موسی (علیه السلام)
به مادرش برای خشنودی و رفع اندوه از وی: ...
فرجعنک إلی أمّک کی تقرّ عین‌ها و لاتحزن
6. عنایت خدا
6. قلب‌های آرام یافته با یاد و وعده‌های خدا،
برخوردار از عنایت‌های ویژه الهی:
یأیّتها النفس المطمئنّة * ارجعی إلی ربّک راضیة مرضیّة *
فادخلی فی عبدی * و ادخلی جنّتی. فجر (89) 7-30
7. مصونیّت از غضب خدا
7. مصون بودن قلب‌های آرام یافته به ایمان،
از غضب الهی حتّی در صورت تظاهر به کفر بر اثر اکراه:
من کفر بالله من بعد إیمنه إلاّ من أُکره و قلبه مطمئن بالایمن
و لکن من شرح بالکفر صدراً فعلیهم غضبٌ من الله....
[شأن
نزول این آیه، آورده شده است: گروهی از مؤمنان، در مکّه تحت فشار شدید
قرار گرفتند
تا از اسلام دست بردارند.
آنها در ظاهر و از روی اکراه کلمات
کفرآمیز بر زبان جاری کردند؛
ولی به ایمان و اسلام خویش وفادار بودند. (مجمع‌البیان، ذیل آیه)] نحل (16) 60
آرامش آدم(علیه السلام)
آرامش یافتن آدم (علیه السلام) به وسیله همسر خود حوّا:
هو الذی خلقکم من نفس وحدة و جعل منها زوجها لیسکن إلیها....
[منظور از «نفس واحدة» آدم (علیه السلام)
و مقصود از «زوجها» حوّا می‌باشد. (مجمع‌البیان، ذیل آیه)] اعراف (7) 89
آرامش ابراهیم(علیه السلام)
آرامش یافتن قلب ابراهیم (علیه السلام)
درباره کیفیّت زنده کردن مرده‌ها در قیامت با مشاهده زنده شدن پرنده‌های مرده:
و إذ قال إبرهیم ربّ أرنی کیف تحی الموتی قال أولم تؤمن قال بلی
و لکن
لیطمئنّ قلبی قال فخذ أربعة من الطیر فصرهنّ إلیک
ثمّ اجعل علی کلّ جبل منهنّ جزءا ثمّ ادعهنّ یأتینک سعیا.... بقره (2) 60
آرامش از آیات خدا
آرامش به وسیله همسر، از آیات خدا:
و من ءایته أن خلق لکم من أنفسکم أزوجا لتسکنوا إلیها انّ فی ذلک لایات.... روم (30) 1
آرامش اصحاب‌کهف
برخورداری اصحاب‌کهف، از آرامش الهی:
و ربطنا علی قلوبهم إذ قاموافقالوا ربّنا ربّ السموت و الأرض.... کهف (18) 4
آرامش انفاق‌گران
انفاق پنهان و آشکار، سبب آرامش انفاق‌گران در قیامت:
الّذین ینفقون أمولهم بالّیل والنّهار سرًّا وعلانیة فلهم أجرهم عند ربّهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون. بقره (2) 74
آرامش اولیاءالله
اطمینان و آرامش اولیاءالله، در سایه ایمان و تقوا:
ألا إنّ أولیاء الله لاخوف علیهم و لا هم یحزنون * الّذین ءامنوا و کانوا یتّقون.
[ترس و اندوه، دو حالت روانی و بر هم زننده آرامشند.
نفی آن دو از اولیای خدا، مساوی با حصول آرامش و برطرف شدن اضطراب از آنها است.]
یونس (10) 62 و 63
آرامش‌بخشی به ابراهیم(علیه السلام
آرامش دادن ملائکه به حضرت ابراهیم (علیه السلام) :
و
لقد جاءَت رسلنا ابرهیم بالبشری قالوا سلماً قال سلم فمَا لَبث
أَن جاءَ بعجل حنیذ * فلمّا رءا أیدیهم لاتصل إلیه نکرهم و
أوجس منهم خیفة قالوا
لاتخف... * فلمّا ذهب عن إبرهیم الروع وجاءته‌البشری....
هود (11) 69 و 70 و 74و نبّئهم
عن ضیف إبرهیم *
إذ دخلوا علیه فقالوا سلـما قال إنّا منکم وجلون * قالوا
لاتوجل إنّا نبشّرک بغلـم علیم *
قال أبشّرتمونی علی أن مّسّنی الکبر فبم تبشّرون *
قالوا بشّرنـک بالحقّ فلاتکن مّن القـنطین. حجر(15)51-55
هل أتیک حدیث ضیف إبرهیم... * إذ دخلوا علیه فقالوا سلما... *
فأوجس منهم خیفة قالوا لاتخف.... ذاریات (51) 24 و 25 و 28
آرامش یافتن آدم (علیه السلام) به وسیله همسر خود حوّا:
هو الذی خلقکم من نفس وحدة و جعل منها زوجها لیسکن إلیها
آرامش‌بخشی به ابوبکر
دلداری پیامبر (صلی الله علیه وآله) به ابوبکر در غار ثور جهت برطرف ساختن دلهره وی:
إلاّ
تنصروه فقد نصره اللَّه إذ أخرجه الَّذین کفروا ثانی اثنین
إذ هما فی الغار إذ یقول لصـحبه لاتحزن إنّ اللّه معنا فأنزل اللّه سکینته علیه.... توبه (9) 40
آرامش‌بخشی به داود (علیه السلام)
آرامش دادن ملائکه به داود (علیه السلام) با حضور نزد وی هنگام داوری:
و هل أتیک نبؤا الخصم إذ تسوّروا المحراب *
إذ دخلوا علی داود ففزع منهم قالوا لاتخف...فاحکم بیننا بالحق....
[از امام رضا (علیه السلام) روایت شده که شاکیان دو فرشته بودند.
(عیون‌اخبارالرضا، ج 1، ص 194، ح 1)] ص (38) 21 و 22
آرامش‌بخشی به لوط(علیه السلام)
آرامش دادن ملائکه به لوط (علیه السلام) در زمان انجام مأموریت خود برای نابودی قوم او:
و لمّا أن جاءت رسلنا لوطا سیء بهم و ضاق بهم ذرعا و
قالوا لاتخف و لاتحزن إنّا منجّوک و أهلک.... عنکبوت (29) 3
آرامش‌بخشی به مادر موسی (علیه السلام)
خداوند، بازگرداننده موسی (علیه السلام) به مادرش برای خشنودی و رفع اندوه از وی:
...فرجعنک إلی أمّک کی تقرّ عین‌ها و لاتحزن.... طه (20)
آرامش‌بخشی خدا به مادر موسی (علیه السلام)
با الهام به وی درباره آینده فرزندش:
و أوحینا إلی أمّ موسی أن أرضعیه فإذا خفت علیه فألقیه فی الیمّ و
لاتخافی و
لاتحزنی إنّا رادّوه إلیک و جاعلوه من المرسلین *
و أصبح فؤاد أمّ موسی فرغا إن کادت لتبدی به لو لا أن ربطنا علی قلبها... *
فرددنه إلی أمّه کی تقرّ عین‌ها و لاتحزن.... قصص (28) 7 و 10 و 13
آرامش‌بخشی به متّقین
آرامش دادن خداوند به بندگان متّقی و خالص خود در قیامت:
الأخلاّء یومئذ بعضهم لبعض عدوّ إلاّ المتّقین *
یعباد لا خوف علیکم الیوم و لا أنتم تحزنون. زخرف (43) 67 و68
و در آخر...
همیشه توی دلت مطمئن باشی …
که در دل کسی هستی که دوستش داری …
آرامش….یعنى
نپرداختن به مشکلاتی که حل کردنشان با خداست
آرامش هنرنیندیشیدن به انبوه مسایلیست
که ارزش فکرکردن ندارد!!
آرامش یعنی یک خانه چوبی خارج شهر!
آرامش یعنی صدای سوختن چوب توی شومینه!
آرامش یعنی حس گرمای آتش!
آرامش یعنی درک یک لحظه!
آرامش یعنی از تو نوشتن،
برای تو نوشتن!
آرامش یعنی احساس حضور تو
یعنی سکوتت را تماشا کردن
خدای من آرامش یعنی تو رو داشتن!!
عشق فقط خدا
ولی اگر اجابت نشد؛
یادمان باشد هنگام رویارویی با طوفان‌های زندگی، 
دکتر شریعتی
