بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع مقاله :
روزه از نگاه قرآن و علم
تهیه کننده: بخش اعجاز علمی قرآن ( آقای علی نژاد )
ارتباط
بین دین با علم، ارتباطی ناگسستنی است.
چرا که خداوند متعال پدید آورنده
آن می باشد و
با آفرینش کون و مکان، ظهور و بروز علم در کنار دین
نیز ضروری
می نماید. بنابراین هم دین و هم علم،
دو حقیقتی هستند که به ثبوت آفرینش
منجر می شوند.
خداشناسی دینی که از زبان اولیای الهی تبیین شده با
خداشناسی
طبیعی و کیهانی که از زبان دانشمندان بیان شده است
هر دو دارای مقبولیت و
رواج می باشد.
روزه
و روزه داری نه تنها به خاطر تامین سلامت و
صحت بدن آدمی حائز اهمیت می
باشد، بلکه موجب تامین سلامتی
روح و جان نیز هست. چرا که انسان موجودی است
سه بعدی،
دارای بعد روح، جسم و ذهن و هر سه بعد با یکدیگر
موجب معنی یافتن
وی می شود. به عبارت دیگر چنانچه
عقل و لزوم سلامتی جسمی آدمی حکم کند،
همان نیز
به لزوم سلامتی روح حکم می نماید و انسانی که به
دنبال سلامتی روح
خویش در کنار جسمش نباشد
نمی توان از او به عنوان انسانی سالم و تکامل
یافته یاد نمود.
بنابراین در مورد روزه که یکی از واجبات دینی است، می توان
گفت:
«که روزه داری عبارت است از
اجرای یک برنامه مذهبی بهداشتی کامل جسمی و روحی»
آیات خدا در سوره بقره که اهمیت روزه را بیان کرده است:
آیه ۱۸۳
(اى
کسانى که ایمان آورده اید روزه بر شما مقرر شده است
همان گونه که بر
کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود.
باشد که پرهیزگارى کنید. ) [۱]
نکته
قابل ذکر طبق این آیه اینکه، روزه ا
ز قبل نزول قرآن نیز برای مردم مقرر
گردیده بود و
در ادیان گذشته نیز وجود داشته است و قرآن به عنوان تکمیل
کننده ادیان
گذشته اهمیت آن را بیان کرده است.
آیه ۱۸۴
([روزه
در] روزهاى معدودى [بر شما مقرر شده است]
[ولى] هر کس از شما بیمار یا در
سفر باشد
[به همان شماره] تعدادى از روزهاى دیگر [را روزه بدارد]
و بر
کسانى که [روزه] طاقت فرساست کفاره اى است که
خوراک دادن به بینوایى است و
هر کس به میل خود بیشتر نیکى کند
پس آن براى او بهتر است و اگر بدانید
روزه گرفتن براى شما بهتر است. ) [۲]
آیه ۱۸۵
(ماه
رمضان [همان ماه] است که در آن قرآن فرو
فرستاده شده است [کتابى ] که مردم
را راهبر
و [متضمن] دلایل آشکار هدایت و [میزان] تشخیص حق از باطل است
پس
هر کس از شما این ماه را درک کند باید آن را روزه بدارد و
کسى که بیمار یا
در سفر است [باید به شماره آن] تعدادى از
روزهاى دیگر [را روزه بدارد] خدا
براى شما آسانى می خواهد
و براى شما دشوارى نمی خواهد تا شماره [مقرر] را
تکمیل کنید و
خدا را به پاس آنکه راهنماییتان کرده است
به بزرگى بستایید و
باشد که شکرگزارى کنید. ) [۳]
حال به بررسی روزه در دو سایت معتبر پزشکی و سلامت می پردازیم:
سایت پزشکی دکتر سلام [۴]
روزه‌داری
علاوه بر تمرین جسمی و سلامت جسمی به
ایجاد روحیه سخت رویی، خودباوری،
اعتماد به نفس،
ارتقای خود مهارگری و احساس کفایت و شایستگی منجر میشود.
یکی
از مسائلی که در زندگی انسان بسیار
حائز اهمیت است سلامت روان اوست.
همان‌طور که لازم است به جسم خود رسیدگی کنیم
باید به روح و روان خود نیز
توجه خاص داشته باشیم
تا بتوانیم در زندگی به آرامش ماندگار برسیم.
به
گزارش مجله پزشکی دکتر سلام
سلامت روان یعنی حداکثر رضایت و اثربخشی که
هر
فرد در رفتارهای فردی و اجتماعی خود دارد.
بدون شک سبک زندگی انسان
اثرمستقیمی بر سلامت روان او دارد.
چنانچه
فردی در مورد خودش و دیگران و زندگی،
احساسات و رفتار و تعامل سالم و مثبت
داشته باشد
میتوان گفت از سلامت روان برخوردار است.
سلامت روان سه بخش را در بر میگیرد :
اولین بخش به خود فرد مربوط است که شامل مسلط بودن بر
هیجانات، آگاهی یافتن از ضعف‌ها و راضی بودن از خود است.
بخش دوم
به دیگران مربوط است که شامل گرایش و
علاقه‌مندی به دوستی های صمیمی و
طولانی،
احساس تعلق خاطر داشتن به گروه و احساس مسئولیت کردن
در قبال محیط
پیرامون است.
بخش سوم بازخوردهایی
است که نسبت به زندگی داریم که
شامل توانایی تصمیم‌گیری، مسئولیت پذیری و
توسعه و
بسط امکانات و علاقه‌مندی های فرد و ذوق خوب کار کردن است.
اگر
بخواهیم بگوییم فردی سلامت روان دارد.
این سلامت روان را با هفت ملاک میتوان مورد ارزیابی قرار داد:
۱) رفتار اجتماعی مناسب
۲) رهایی از نگرانی و گناه
۳) فقدان بیماری روانی
۴) کفایت فردی و خود مهارگری
۵) خویشتن پذیری و خود شکوفایی
۶) توحید یافتگی و سازماندهی شخصیت
۷) گشاده نگری و انعطاف پذیری
بنابراین
اگر بتوانیم در این هفت زمینه خود را ارتقا دهیم،
می‌توانیم لحظه به لحظه
به سلامت روان نزدیک شویم.
یکی از این موارد، خود مهارکردن است.
روزه‌داری
به ارتقای این بخش بسیار کمک میکند.
کسی که روزه میگیرد علاوه بر نزدیکی
به خداوند،
تمرینی مبنی بر مهارکردن تکانه های درونی خود دارد
و می‌تواند
خود را کنترل کند.
فردی که در طول سال، یازده ماه عادت به خوردن و
آشامیدن داشته با روزه‌داری انعطاف پذیری را نیز تمرین میکند.
همچنین
روزه گرفتن می‌تواند آستانه تحمل افراد را نیز بالا ببرد و
به نوعی تمرین
صبر است.
همچنین یکی از اتفاقات خوب دیگر در روزه‌داری ارتقای اعتماد به
نفس است.
موفقیت
هایی که فرد در زندگی خود دارد به
رشد اعتماد به نفس او منجر میشود و
زمانی که فرد موفق به روزه گرفتن میشود،
اعتماد به نفس او در زمینه‌های
مختلف ارتقا می‌یابد،
خلق او نیکو و افسردگی از او دور میشود.
لازم
است برای افراد مفهوم سازی شود که
روزه‌داری علاوه بر تمرین جسمی و سلامت
جسمی به
ایجاد روحیه سخت رویی، خودباوری، اعتماد به نفس،
ارتقای خود
مهارگری و احساس کفایت و شایستگی منجر میشود
که تمام این موارد تک به تک
فرد را
از لحاظ آرامش و سلامت روان ارتقا میدهد.
با
توجه به اینکه روزه‌داری آداب خاص خود را دارد،
تمرین‌های دیگری نیز برای
حفظ آرامش فرد به دنبال دارد و
فرد روزه‌دار با رعایت آداب روزه،
در واقع
رفتار مناسب را نیز تمرین میکند.
سایت پزشکی پارسی طب [۵]
بین
روزه داری با خودداری از تغذیه، تفاوت است.
روزه داری در معنای علمی آن
رعایت کلیه اصول اساسی
مربوط به تغذیه صحیح در زمانی خاص و پرهیز و دوری از
خوردن و آشامیدن در یک فاصله زمانی خاص دیگر می باشد
که هیچ تاثیری بر کم
شدن فهم و قوای شعوری انسان ندارد
ولی خودداری از تغذیه یا به عبارتی
گرسنگی در انسان،
موجب پائین آوردن راندمان ذهنی و عقلی او می شود.
چون
گرسنگی و خودداری از تغذیه در ساعات شبانه روز
به صورت نامنظم و غیر‌اصولی
ممکن است انجام پذیرد.
یکی
از مشکلات حاصله بیولوژیکی در وجود انسان،
ظهور و حرکت فزاینده سموم
متابولیکی است که به مرور
موجب مسموم شدن بافتها و اندام آدمی می گردد.
سموم متابولیک که نقش تعیین کننده ای در شیوع بیماری دارند،
اکثرا از
متابولیسم پروتئین پدید می آیند.
اما متابولیسم کربوهیدراتها چون اسید
لاکتیک نیز این سموم را تولید می کنند.
این مواد باید به روش طبیعی دفع
شوند که یکی از
عمده ترین روشهای طبیعی دفع این مواد زائد، روزه داری می
باشد.
به عبارت دیگر تفاوت بین گرسنگی با روزه داری عبارت است از :
گرسنگی
نوعی اجبار و اعتراض داخلی به وجود می آورد که
موجب اختلال در سلسله اعصاب
مرکزی و وجود اختلال در
عروق (جریان خونی و رگ ها ) و دیگر اندام و
بافتهای شخص گرسنه می شود ولی روزه دار چون با اختیار خود و
اطاعت از اوامر
الهی اقدام به امساک و پرهیز از خوردن و آشامیدن
می نماید، بنابراین علم و
آگاهی (وضع فکری) او به این امر
موجب هدایت کارکردی (اعمال متابولیک) تمام
بدن وی می گردد.
پروفسور « الکسی سوفورین » می گوید:
« جسم
به هنگام روزه به جای غذا از مواد داخلی استفاده می کند
و آنها را مصـرف
مـی کند و مـواد کثیف و عفـونـی که در جسـم هست
و ریشه و خمیره بیماری
اسـت،
از بین می رود و بدین طریق روزه سبب بهبودی همه بیماری ها است.
از
این رو جسم خود را به وسیله روزه از داخل نظیف و پاکیزه می کند. »
بنابراین
روزه داری باعث هضم چربی های ذخیره در بدن،
دفع سموم فلزی و غیر فلزی
وارده از محیط اطراف،
ایجاد اعتدال بیولوژیکی و شیمیایی بدن و … می گردد.
منابع:
[۱] سوره مبارکه بقره آیه ۱۸۳
« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»
[۲] سوره مبارکه بقره آیه ۱۸۴
« أَیَّامًا
مَّعْدُودَاتٍ فَمَن کَانَ مِنکُم مَّرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ
فَعِدَّهٌ
مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعَامُ
مِسْکِینٍ
فَمَن تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ
خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ»
[۳] سوره مبارکه بقره آیه ۱۸۵
« شَهْرُ
رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ
وَبَیِّنَاتٍ
مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ
الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ
وَمَن کَانَ مَرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ
مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُرِیدُ اللّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ
وَلاَ یُرِیدُ
بِکُمُ الْعُسْرَ وَلِتُکْمِلُواْ الْعِدَّهَ وَلِتُکَبِّرُواْ
اللّهَ
عَلَى مَا هَدَاکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ »
[۴] هفت خاصیت مفید روانی روزه داری برای انسان ( سایت پزشکی دکتر سلام )
[۵] روزه از نظر علمی ( سایت پزشکی پارسی طب )
یادداشت مدیر وبلاگ
راست گفت خداوند بزرگ و بالامرتبه
و براستی قرآن برای زندگی مادی و معنوی بشر
همه راهکارهای علمی و پزشکی و اخلاقی رو پیش بینی کرده است
و اگر با تامل و تدبر در آن اندیشیده شود
موجب رستگاری در دنیا و آخرت است
حالا هی بگو دلت پاک باشه یا با هر ترفندی روزه گرفتن رو
دور بزن یا چند روز مونده به ماه رمضان دستت رو
بزار رو معده ات و یا بهانه های واهی دیگر و
مسافرت عمدی و توجیه اصل روزه داری رو داشته باش
و
چه کم این کتاب مورد توجه مردم است
مردمی که برای بهتر شدن یک بعد زندگیشان
مثلا مادیات بعضا شبانه روزی کار میکنند
اما با کمی وقت گذاشتن روزانه در قرآن و تفسیرش
شاید یک مسیر کوتاه و امن برای 70سال تلاش بیجا پیدا کنند و
به هدف و نیاز خود برسند
اینجاست که روایت داریم یک ساعت فکر کردن بهتر از 70سال عبادت است
مرتضی زمانی
